De Sixtijnse kapel, de lijsten met Kardinale kanshebbers en niet te vergeten de witte rook spraken bij velen tot de verbeelding. Zowel gelovigen als niet-gelovigen waren in de ban van de pausverkiezing. Opvallend dat de meer dan honderd kiesgerechtigde kardinalen toch benadrukten dat de Heilige Geest het werk deed. Dat is zowel een stelling als een wens.
Toch lijkt het er op dat paus Prevost een gezond midden zal weten te houden tussen vernieuwing en oog voor institutionele inkadering. Hij is niet voor niets kerkjurist, en daarnaast met ruime ervaring in parochies in Peru die weten wat armoede is. Het is fascinerend dat zowel paus Franciscus als deze paus Leo XIV qua afkomst immigranten zijn; het schijnt zelfs dat grootouders van paus Leo XIV uit New Orleans kwamen en als blacks te boek stonden. Dat is voor een goed begrip van onze moderne wereld alleen maar gunstig: de tijd dat Europa en zelfs Italië het centrum van de katholieke kerk was ligt achter ons. De nieuwe priester van de Heilig hart-heilige Josephkerk in Hilversum, Juan Andres, een jongeman van 34 jaar, beschouwt zich zelfs als missionaris! En terecht…
Er is al veel over de huidige paus gezegd, maar opvallend genoeg werd zijn augustijnse achtergrond nog weinig belicht. Voor een goed begrip is het van belang te beseffen dat elke kloosterorde een eigen spiritualiteit heeft. Allereerst is daar het onderscheid tussen contemplatief en actief, maar daarnaast is er verschil in het belang dat aan intellectuele vorming wordt gehecht: de Jezuïeten kennen de traditie van twee studies, zoals scheikunde en theologie (paus Franciscus), terwijl Franciskanen meer nadruk leggen op armoede en eenvoud.
De Augustijnen beroepen zich op de kerkvader Augustinus die wel de vader van de Oosterse theologie wordt genoemd. Na eerst in de sekte van de Manicheeën te hebben vertoefd, die goed en kwaad of materie en geest als twee strijdende machten zien, bekeerde hij zich tot het christendom. Op het einde van zijn leven leek Augustinus echter weer meer dualistisch te worden en meende hij dat de vrije wil een illusie was. Het is juist de latere Augustinus die Luther (ook Augustijn oorspronkelijk) sterk heeft beïnvloed.
De augustijner orde beroept zich op de regel van Sint-Augustinus zelf en gaat daarmee terug tot de oudste beweging van monniken. Al betekent het woord ‘monnik’ oorspronkelijk ‘eenling’, verwijzing naar de woestijnvaders- en moeders, Augustinus benadrukt het samenleven van religieuzen. De orde kent zowel contemplatieve als actieve richtingen. In Nederland was het aantal bewegingen die zich op de regel van Augustinus beriep groot: denk in Hilversum maar aan de zusters Augustinessen van Sint-Monica op de Monnikenberg, momenteel te Utrecht.
Zorg voor de armen is een speerpunt van de augustijner beweging. Ook citeert men graag Augustinus: ‘voor u ben ik bisschop, samen met u ben ik christen.
We mogen met de augustijn Robert Prévost de toekomst van de katholieke kerk met vertrouwen tegemoet zien!
Marcel Poorthuis
Prof. Marcel Poorthuis is aangesloten bij de De Lichtbron en parochiaan van de H.Hart-H.Josephparochie in Hilversum-Noord.
